I. Thực trạng
Từ thực tế giảng dạy, tổ chuyên môn khối 1, 2 chúng tôi nhận thấy khi học sinh không có hứng thú học tập thì giờ học trở nên nặng nề, buồn tẻ. Hình thức dạy học phù hợp có vai trò quan trọng trong hoạt động nhận thức của học sinh tiểu học. Nó có thể làm cho học sinh lĩnh hội kiến thức tốt hơn, nảy sinh khát vọng, lòng say mê, độ dẻo dai trong học tập. Hơn thế nữa, hình thức dạy học phù hợp tạo nên hứng thú học tập giúp các em nhận thức một cách chủ động, sáng tạo. Vì vậy, có thể nói, chọn đúng hình thức dạy học đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng học tập.
1. Thuận lợi:
a) Đối với học sinh:
- Các em có đầy đủ sách giáo khoa và vở bài tập.
- Được sự quan tâm của Ban Giám Hiệu, CMHS.
b) Đối với giáo viên:
- Được sự quan tâm chỉ đạo của Ban Giám Hiệu nhà trường, bộ phận chuyên môn và tổ chuyên môn.
- GV nắm vững các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học.
- Có đầy đủ sách giáo khoa, sách giáo viên và tài liệu tham khảo, đồ dùng dạy học…
2. Khó khăn:
- Số ít HS cha mẹ chưa quan tâm đúng mức nên việc học hành của HS còn lơ là.
- Các em ít đọc sách nên các từ ngữ còn rất nghèo nàn.
II. Mục tiêu:
Việc dạy “Học thông qua chơi” được xem như một hướng tiếp cận giáo dục, ở đó học sinh được trải nghiệm, khám phá và giải quyết vấn đề trong môi trường học tập vui vẻ. Giáo viên kết nối mục tiêu học tập với hoạt động chơi nhằm thúc đẩy sự tham gia và tự chủ của học sinh, từ đó góp phần phát triển phẩm chất và năng lực của người học. Và chơi mang tính giáo dục khi vui vẻ, có ý nghĩa, có sự tham gia tích cực, có nhiều cơ hội trải nghiệm và có tương tác xã hội.
Tiếng Việt cấp Tiểu học góp phần hình thành và phát triển ở học sinh các kĩ năng sử dụng tiếng Việt (đọc, viết, nghe, nói) để học tập và giao tiếp trong các môi trường hoạt động của lứa tuổi, đặc biệt đối với phân môn Luyện từ và câu lớp 2, giúp các em:
+ Mở rộng vốn từ và cung cấp một số hiểu biết sơ giản về từ loại: từ chỉ người, con vật, đồ vật, cây cối; từ chỉ hoạt động, trạng thái; từ chỉ đặc điểm, tính chất.
+ Rèn luyện cho các em các kĩ năng dùng từ đặt câu và sử dụng các dấu câu. Cụ thể:
+ Đặt câu: Các kiểu câu Ai là gì?, Ai làm gì?, Ai thế nào? và những bộ phận chính của các kiểu câu ấy.
+ Những bộ phận câu trả lời cho các câu hỏi Khi nào? Ở đâu? Như thế nào? Vì sao? Để làm gì?
+ Dấu câu: dấu chấm, dấu chấm hỏi, dấu chấm than, dấu phẩy.
Thông qua việc dạy học Tiếng Việt góp phần rèn luyện các thao tác tư duy, cung cấp cho học sinh những kiến thức cơ bản về tiếng Việt, tự nhiên, xã hội và con người; về nền văn hoá, văn học của Việt Nam và nước ngoài. Hình thành thói quen giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt, hình thành nhân cách con người từ lứa tuổi tiểu học.
III. Nội dung:
1. Về từ vựng: Bên cạnh vốn từ được cung cấp qua các bài Tập đọc, ở phân môn Luyện từ và câu, học sinh được mở rộng vốn từ theo chủ điểm thông qua các bài tập thực hành.
2. Về từ loại: Theo Chương trình Tiểu học mới, học sinh bước đầu được rèn luyện cách dùng các từ chỉ sự vật (danh từ), từ chỉ hoạt động, trạng thái (động từ) và từ chỉ đặc điểm, tính chất (tính từ).
3. Về câu: Học sinh làm quen với các kiểu câu trần thuật đơn cơ bản Ai là gì ? Ai làm gì ? Ai thế nào ? các bộ phận của câu (trả lời các câu hỏi Ai ? Là gì ? Làm gì ? Như thế nào ? Khi nào ? Ở đâu ? Vì sao ? Để làm gì ?) và các dấu câu (dấu chấm, dấu chấm hỏi, dấu chấm than, dấu phẩy).
Tuy nhiên, ở lớp 2 không có bài học lí thuyết. Các kiến thức từ ngữ và ngữ pháp nói trên được thể hiện qua các bài tập thực hành.
4. Hình thức rèn luyện:
Sách giáo khoa có nhiều hình thức bài tập để mở rộng vốn từ và rèn kĩ năng đặt câu cho HS.
Ví dụ: điền từ vào chỗ trống, xếp loại các từ, xếp ô chữ, chơi trò chơi về từ, đặt câu theo mẫu, nối từ thành câu, …
5. Phương pháp dạy học: Có 5 phương pháp dạy học:
- Phương pháp thực hành.
- Phương pháp sử dụng tình huống có vấn đề.
- Phương pháp đàm thoại.
- Phương pháp thảo luận nhóm.
- Phương pháp sử dụng trò chơi học tập.
6. Các biện pháp dạy học chủ yếu:
- Vận dụng công nghệ thông tin, dạy học thông qua các hoạt động dạy và học.
- Tổ chức các hình thức dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh qua trò chơi.
- Phối hợp và vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học thông qua chơi nhằm phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh.
* Cung cấp cho HS một số tri thức sơ giản về từ, câu và dấu câu:
- Về vốn từ: Ngoài những từ được dạy qua các bài tập đọc, những thành ngữ được cung cấp qua các bài tập viết, HS được học một cách tương đối có hệ thống các từ ngữ theo chủ điểm.
- Về từ loại: nhận ra và biết dùng các từ chỉ người, con vật, đồ vật, hoạt động, trạng thái, đặc điểm để đặt câu; bước đầu có ý niệm và biết viết hoa tên riêng.
- Về kiểu câu: nhận ra và biết đặt các kiểu câu đơn Ai là gì?, Ai làm gì?, Ai thế nào?
- Về dấu câu: có ý thức và bước đầu biết đặt câu dấu chấm, chấm hỏi, chấm than, phẩy vào đúng chỗ.
IV. Những điểm cần lưu ý khi áp dụng Học thông qua chơi trong phân môn Luyện từ và câu:
Để học sinh học tốt, đạt chất lượng cao phân môn luyện từ và câu, giáo viên phải kết hợp các yếu tố sau đây:
- Nghiên cứu và chuẩn bị kỹ bài trước khi dạy.
- Xác định đúng mục tiêu bài dạy.
- Sử dụng trò chơi phù hợp, đúng với mục tiêu đề bài.
- Chọn các hình thức dạy học phù hợp với từng bài tập.
- Chuẩn bị ĐDDH đầy đủ và sử dụng đúng mục đích, đúng thời điểm, khoa học, chính xác, rõ ràng.
- Cần khen ngợi, động viên kịp thời học sinh.
V. Kết quả và bài học kinh nghiệm
1. Kết quả:
Trong quá trình giảng dạy, chúng tôi luôn vận dụng các hình thức tổ chức dạy học vào trong mỗi bài dạy, mỗi tiết dạy. Kết quả thu được là các em tiếp thu bài tốt, phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của HS, giúp các em học tập một cách tự nhiên, nhẹ nhàng và hiệu quả. Chất lượng học môn Tiếng Việt của HS được nâng lên rõ rệt. Câu văn của các em ít có từ dùng sai hơn. Đặc biệt, kĩ năng nói, diễn đạt của các em rất mạch lạc, phong phú, tự nhiên. Bài văn của các em có sử dụng nhiều câu văn hay, từ ngữ có sự sáng tạo gây bất ngờ và thú vị. Điều đó đã chứng tỏ vốn từ của các em được nâng lên và gây được sự sảng khoái ham thích học tập sau mỗi giờ học, bài học.
2. Rút kinh nghiệm
- GV cần phải biết cách tổ chức dạy học phù hợp, tạo cơ hội cho HS suy nghĩ làm việc, trao đổi thảo luận với nhau nhiều hơn. Hình thức xây dựng phù hợp với nội dung và đối tượng HS sẽ tạo nên tiết học sinh động, đạt hiệu quả cao và phát huy được tính cực tự học, chủ động và tự sáng tạo của HS.
- Việc lựa chọn trò chơi trong hoạt động phải luôn bám sát với mục tiêu bài dạy và mục tiêu của từng hoạt động. Thông qua trò chơi, giúp HS rút ra nội dung bài học.
- Giáo viên phải hiểu rõ về phương pháp Học thông qua chơi.
- Việc áp dụng 5 đặc điểm, 4 nguyên tắc của Học thông qua chơi cũng tùy thuộc vào từng lớp học, từng môn học, từng chủ đề, từng tiết học. GV cần linh hoạt vận dụng, không nhất thiết các nguyên tắc này phải thể hiện rõ rệt, nổi bật như nhau.
- Việc lồng ghép HTQC vào bài học cần đảm bảo thời gian của tiết dạy.
PHẦN III. PHẦN KẾT LUẬN
Dạy học có hiệu quả và thành công hay không là phải có hình thức tổ chức học tập phong phú và đa dạng. Hình thức phải xây dựng phù hợp với nội dung và đối tượng học sinh. Hình thức phù hợp thì tạo nên tiết học sinh động, đạt hiệu quả cao và phát huy được tính tích cực tự học, chủ động và sáng tạo của học sinh.
Trong quá trình thực hiện chuyên đề: “Vận dụng học thông qua chơi trong tổ chức dạy học phân môn luyện từ và câu lớp 2”, chúng tôi đã tham khảo các tài liệu dạy học của phân môn cũng như những kinh nghiệm giảng dạy và học hỏi từ bạn bè đồng nghiệp, nhưng chuyên đề của chúng tôi cũng không tránh khỏi những thiếu sót, rất mong được sự đóng góp ý kiến xây dựng của BGH cũng như quý thầy cô giáo để chuyên đề của tổ chúng tôi thực hiện có tính khả thi hơn.
Hình ảnh minh hoạ
